آیا تا به حال به خاطر دندان‌های مصنوعی لق و ناراحت، هنگام خندیدن یا غذا خوردن اعتمادبه‌نفستان پایین آمده است؟ بسیاری از افراد بعد از ازدست‌دادن دندان‌ها، با مشکلاتی مثل تحلیل استخوان فک، سختی در جویدن یا حتی تغییر فرم صورت مواجه می‌شوند. خوشبختانه علم دندانپزشکی امروز راهکاری با عنوان اوردنچر دندان ارائه داده که هم راحتی بیشتری دارد و هم باعث حفظ استخوان فک می‌شود. در این مقاله با زبانی ساده بررسی می‌کنیم که اوردنچر دندان چیست، چه تفاوتی با ایمپلنت دارد، برای چه کسانی مناسب است و مزایا و معایب هر روش چیست.
تعریف اوردنچر دندان
اوردنچر (Overdenture) دندان نوعی پروتز دندانی متحرک است که روی دندان‌های باقی‌مانده، ریشه‌های دندانی یا ایمپلنت‌های دندانی قرار می‌گیرد و از آنها پشتیبانی می‌کند.
اوردنچر با حفظ ریشه‌های دندان طبیعی یا اتصال به ایمپلنت، استخوان فک را حفظ و از تحلیل استخوان جلوگیری می‌کند. این پروتز باعث بهبود پایداری و راحتی نسبت به پروتزهای سنتی شده و حس دهانی بهتری را برای فرد ایجاد می‌کند.
انواع اوردنچر دندان
انواع اوردنچر دندان به‌صورت کلی به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
1- اوردنچر دندان بر پایه ایمپلنت
این نوع اوردنچر روی پایه ایمپلنت‌های دندانی که در فک کاشته شده‌اند قرار می‌گیرد و توسط آنها تثبیت می‌شود. این دسته به‌خاطر پایداری بالا و حفظ بهتر استخوان فک بسیار محبوب است و باعث بهبود کارایی جویدن و صحبت‌کردن می‌شود.
2- اوردنچر بر پایه دندان طبیعی و لثه
در این حالت، اوردنچر بر پایه دندان یا ریشه دندان‌های باقی‌مانده قرار می‌گیرد. در این روش گاه نگهداری اوردنچر با کمک لثه‌ها هم انجام می‌شود.
این روش باعث حفظ بخش بیشتری از استخوان فک و حساسیت طبیعی دندان می‌شود و برای بیمارانی که هنوز دندان‌های سالم در فک دارند مناسب است.
3- اوردنچر با سیستم‌های متصل‌کننده
این نوع اوردنچرها از طریق انواع مختلف اتصال مانند کلیپس، مغناطیس، میله‌ها و تاج‌های تلسکوپی به ایمپلنت یا دندان‌ها متصل می‌شوند. انتخاب نوع اتصال بستگی به شرایط بالینی بیمار و فضای بین فک‌ها دارد.
4- اوردنچرهای دیجیتال
با استفاده از فناوری‌های دیجیتال مثل اسکن و پرینت سه بعدی داخل دهان و طراحی با کامپیوتر، اوردنچرهایی با دقت بالا و همپوشانی بسیار بهتر می‌سازند که نیاز به تغییرات پس از تحویل را کاهش می‌دهند و دوام بیشتری دارند.
آیا اوردنچر برای همه افراد مناسب است یا محدودیت دارد؟
افرادی که دارای شرایط زیر باشند، کاندیدای مناسبی برای کاشت اوردنچر دندان محسوب می‌شوند:
- افرادی که تعدادی دندان طبیعی باقی‌مانده و سالم دارند و می‌توانند از آن به عنوان پایه اوردنچر استفاده شوند.
- کسانی که مشکلاتی مانند خشکی دهان (زروستومیا)، ارتفاع کم استخوان فک و وضعیت نامطلوب زبان و عضلات دارند که باعث کاهش پایداری دندان مصنوعی معمولی می‌شود.
- بیمارانی که به دلیل تحلیل شدید استخوان فک، توانایی نگهداری دندان مصنوعی معمولی را ندارند
- افرادی که به دنبال بهبود عملکرد جویدن و گفتار نسبت به دندان مصنوعی متحرک هستند.
- کسانی که دچار آسیب‌های ناشی از درمان‌های قبلی مانند پرتودرمانی سر و گردن یا مصرف برخی داروها شده‌اند و حفظ ریشه‌های دندان طبیعی‌شان به جلوگیری از عوارض کمک می‌کند.
- بیمارانی که نمی‌توانند یا مایل نیستند درمان‌های پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر مانند پروتز ثابت را انجام دهند.
- افرادی که دارای محدودیت‌های اقتصادی و پزشکی بوده و به درمان کم‌هزینه و کم تهاجمی‌تر نیاز دارند.
شرایط خاصی مانند سلامت استخوان، لثه و توانایی مراقبت بر انتخاب نوه اوردنچر دندان اثر دارد. متخصص پروتز بر اساس شرایط بیمار بهترین گزینه را به او پیشنهاد دهد.
اوردنچر چه تفاوتی با دندان مصنوعی معمولی دارد؟
اوردنچر با استفاده از ایمپلنت‌های دندانی در استخوان فک پشتیبانی می‌شود، درحالی‌که دندان مصنوعی معمولی تنها روی لثه‌ها قرار می‌گیرد و ثابت نیست. این پایه‌های ایمپلنتی به اوردنچر ثبات بیشتری می‌دهد و از لغزش یا حرکت آنها در حین جویدن و صحبت‌کردن جلوگیری می‌کنند.
اوردنچر دندان بر خلاف دندان مصنوعی معمولی به حفظ استخوان فک کمک می‌کند؛ چون پایه ایمپلنت فشار را به استخوان منتقل می‌کنند.
از نظر راحتی، اوردنچر به‌خاطر ثبات بالاتر و حرکت کمتری که در دهان دارد، راحت‌تر و طبیعی‌تر احساس می‌شود و تحریک یا زخم در لثه‌ها کاهش می‌یابد.
اوردنچر را می‌توانید برای تمیزکاری و تعویض به‌راحتی از پایه جدا کنید و تا سال‌ها با مراقبت صحیح مورد استفاده قرار دهید، اما دندان مصنوعی معمولی نیاز به تعویض و تنظیمات بیشتری دارد.
مزایا و معایب اوردنچر نسبت به سایر روش‌های پروتز دندان چیست؟
برای اینکه بتوانید بهترین تصمیم‌گیری برای انتخاب اوردنچر مناسب داشته باشید، بهتر است از معایب و مزایای این روش جایگزینی دندان‌ها باخبر باشید:
مزایای اوردنچر:
- ثبات و پایداری بیشتر به دلیل اتصال به ایمپلنت‌ها
- بهبود جویدن و تکلم
- حفظ استخوان فک از طریق تحریک استخوان با ایمپلنت
- راحتی بیشتر و کاهش تحریک و زخم‌های ناشی از حرکت پروتز در دهان
- امکان خارج‌کردن اوردنچر توسط بیمار برای تمیزی بهتر و سهولت نگهداری
- بهبود زیبایی و حفظ ساختار طبیعی صورت
- دقیق‌تر شدن و مناسب‌تر شدن پروتز با آناتومی فک با فناوری‌های دیجیتال
- ارتقای کیفیت زندگی بیمار با افزایش اعتمادبه‌نفس و توانایی راحت‌تر خوردن و صحبت‌کردن
معایب اوردنچر
- هزینه بالاتر نسبت به دندان مصنوعی معمولی به‌خاطر نیاز به کاشت پایه ایمپلنت و مراحل جراحی.
- نیاز به جراحی ایمپلنت
- داشتن دوره نقاهت و طول درمان بیشتر
- نیاز به شرایط خاص مثل سلامت استخوان و لثه برای موفقیت درمان
- نیاز به چکاپ‌های دورهای برای تنظیمات و حفظ سلامت ایمپلنت‌ها و پروتز
- وجود دوره سازگاری اولیه با اوردنچر
- داشتن درد خفیف یا نیاز به عادت‌کردن به پروتز
دوام اوردنچر چقدر است و آیا نیاز به تعویض دارد؟
عمر اوردنچر دندان اگر به‌درستی انتخاب و جانمایی شود بسیار طولانی است و با مراقبت صحیح تا 20 تا 30 سال یا حتی بیشتر دوام دارد. ماندگاری بالای اوردنچر به‌خاطر جای‌گذاری ایمپلنت‌ها در استخوان فک است که اوردنچر روی آنها قرار می‌گیرد.
توجه داشته باشید که قطعه پروتز یا تاج مصنوعی اوردنچر طی 10 تا 15 سال به‌خاطر سایش طبیعی دندان‌ها روی هم نیاز به تعویض دارد.
با رعایت بهداشت دهان، مراجعه منظم به دندانپزشک و مراقبت‌های بعد از درمان، عمر و کارایی اوردنچر افزایش می‌یابد.
هزینه اوردنچر چقدر است و آیا بیمه هزینه آن را پوشش می‌دهد؟
قیمت اوردنچر بر پایه ایمپلنت سال 1404 بستگی به نوع اوردنچر، تعداد پایه ایمپلنت و شرایط بیمار دارد. به طور تقریبی هزینه اوردنچر بر پایه ایمپلنت بین ۳۰ تا ۸۰ میلیون تومان برای هر فک متغیر است و هزینه اوردنچر برای هر دو فک می‌تواند نزدیک به ۷۰ تا ۱۲۰ میلیون تومان باشد.
بیشتر کلینیک‌ها بیمه تکمیلی را برای این درمان قبول می‌کنند؛ ولی پوشش بیمه‌ای کامل نیست و معمولاً بخشی از هزینه‌ها را بیمه پرداخت می‌کند.
تفاوت اوردنچر با ایمپلنت دندان در چیست
برای درک و مقایسه بهتر، جدول زیر خلاصه‌ای از تفاوت‌های کلیدی بین اوردنچر و ایمپلنت را نشان می‌دهد.
| ویژگی‌ها | اوردنچر دندان | ایمپلنت دندان |
| نوع پروتز | پروتز متحرک که روی پایه ایمپلنت یا دندان طبیعی قرار می‌گیرد | پست پیچ شده ثابت در استخوان فک با تاج دائمی |
| قابلیت جابه‌جایی | متحرک و قابل خارج‌کردن | ثابت و غیرقابل جابه‌جایی |
| مدت‌زمان درمان | چند ماه (معمولاً کمتر از ایمپلنت) | چند ماه با مراحل جراحی و بهبودی طولانی‌تر |
| استحکام و دوام | استحکام متوسط، نیاز به تنظیم و تعویض دورهای | پایداری و دوام بالا، جایگزین دایمی دندان |
| تأثیر بر تحلیل استخوان | تا حدی از تحلیل استخوان جلوگیری می‌کند | از تحلیل استخوان جلوگیری می‌کند |
| هزینه | هزینه کمتر نسبت به ایمپلنت | هزینه بالاتر به دلیل جراحی و مواد |
| مراقبت و نگهداری | نیازمند تمیزکاری و مراقبت منظم، به دلیل متحرک بودن | نگهداری آسان‌تر، شبیه دندان طبیعی |
| کاربرد | جایگزینی کل قوس دندانی یا چندین دندان | اغلب برای جایگزینی یک یا چند دندان خاص |
| راحتی و حس طبیعی | راحتی و ثبات بیشتر نسبت به دندان مصنوعی معمولی | حس و عملکرد بسیار نزدیک به دندان طبیعی |
سخن پایانی
اوردنچر دندان به‌خصوص اگر بر پایه ایمپلنت باشد، راهکار مطمئن و کم تهاجمی برای جایگزینی دندان‌های ازدست‌رفته شماست. این روش ثبات و راحتی بیشتری نسبت به دندان مصنوعی معمولی دارد و از تحلیل استخوان فک جلوگیری و عملکرد جویدن و تکلم را بهتر می‌کند. با انتخاب نوع مناسب اوردنچر و مراقبت درست از آن، می‌توانید سال‌ها از مزایای آن بهره‌مند شوید و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهید.
برای دریافت مشاوره تخصصی اوردنچر و بررسی شرایط شخصی شما، هم‌اکنون با یکی از شعب کلینیک دندانپزشکی دکتر آرش رامیار، متخصص پروتز دندان، تماس بگیرید و مشاوره رایگان خود را رزرو کنید.
سؤالات متداول
آیا اوردنچر باعث کاهش تحلیل استخوان فک می‌شود؟
اوردنچرهای پشتیبانی شده توسط ایمپلنت می‌توانند روند تحلیل استخوان فک را کاهش دهند؛ زیرا فشار را به استخوان منتقل می‌کنند و از تحلیل بیشتر جلوگیری می‌کنند. اما اوردنچرهای معمولی همانند دندان مصنوعی ممکن است تحلیل استخوان را کاهش ندهند یا حتی تسریع کنند.
اوردنچر روی تکلم و جویدن چه تأثیری می‌گذارد؟
اوردنچرها باعث بهبود قابل‌توجه در جویدن نسبت به دندان مصنوعی معمولی می‌شوند و به دلیل تثبیت بهتر، بهتر می‌توان با آنها غذا خورد. همچنین اوردنچر می‌تواند به بهبود وضوح گفتار کمک کند، گرچه در دوره ابتدایی کمی عادت نیاز دارد.
اوردنچرباعث تحریک یا آسیب به لثه می‌شود؟
در صورت استفاده و مراقبت صحیح، اوردنچر آسیبی به لثه‌ها نمی‌رساند؛ اما اگر خیلی سفت باشد یا تمیز نشود می‌تواند باعث التهاب و تحریک لثه شود
چگونه دوره سازگاری با اوردنچر را بهتر طی کنیم؟
بیماران باید از کلمات و جملات ساده شروع کنند و به‌تدریج میزان استفاده از اوردنچر را افزایش دهند. همچنین استفاده از خوراکی‌های نرم و انجام تمرینات گفتاری به تطبیق بهتر کمک می‌کند.
در صورت گم‌شدن یا خرابی اوردنچر چه باید کرد؟
در صورت گم‌شدن یا آسیب اوردنچر باید سریعاً به دندانپزشک مراجعه کرد تا اوردنچر تعمیر یا بازسازی شود. استفاده از اوردنچر معیوب می‌تواند مشکلاتی چون آسیب به لثه یا عدم راحتی ایجاد کند.
