کشیدن دندان، اگرچه ممکن است تجربه‌ای ناخوشایند باشد، در برخی موارد برای حفظ سلامت کلی دهان و دندان امری ضروری است. پس از انجام این عمل، رعایت دقیق مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان نقش حیاتی در تسریع روند بهبودی، کاهش درد و تورم و پیشگیری از بروز عوارض احتمالی ایفا می‌کند. در این راهنمای جامع که با تلاش متخصصان کلینیک دکتر آرش رامیار گردآوری شده است، شما را در انجام صحیح مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان یاری می‌کنیم تا دوران نقاهت را هرچه سریع‌تر و آسوده‌تر سپری نمایید.
مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان به دلایل متعددی از اهمیت برخوردار است. این مراقبت‌ها به اطمینان از بهبودی مناسب، جلوگیری از عفونت‌های احتمالی، کاهش درد و تورم ناشی از جراحی و پیشگیری از عوارضی نظیر حفره خشک (درای ساکت) کمک می‌کنند. همچنین، این اقدامات به تشکیل لخته خون سالم در محل کشیدن دندان کمک کرده و روند ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده را تسریع می‌بخشد.
چه کارهایی بلافاصله بعد از کشیدن دندان باید انجام داد؟
بلافاصله پس از انجام عمل کشیدن دندان، رعایت نکات زیر ضروری است:
- یک تکه گاز استریل را به مدت یک ساعت با فشار ملایم در محل کشیدن دندان نگه دارید.
- از مک زدن، تف کردن مکرر و شستشوی شدید دهان خودداری نمایید. در صورت جمع شدن بزاق، آن را قورت داده یا به آرامی تخلیه کنید.
- می‌توانید پس از یک ساعت یک بستنی یا تکه یخ (بدون مک زدن) برای کاهش التهاب میل نمایید.
- از دست زدن یا تحریک ناحیه جراحی با انگشت یا زبان اجتناب کنید.
کنترل خونریزی بعد از کشیدن دندان چگونه است؟
یک عدد گاز استریل یا یک عدد چای کیسه‌ای سرد شده (پس از قرار دادن در آب جوش و سرد شدن کامل) را در محل کشیدن دندان قرار داده و به مدت یک ساعت به آرامی فشار دهید. تانن موجود در چای به انعقاد خون کمک می‌کند.
در صورت ادامه خونریزی شدید و غیرقابل کنترل، فوراً به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید.
بعد از کشیدن دندان چه زمانی باید گاز استریل را تعویض کرد؟
همانطور که گفته شد، گاز استریل را باید به مدت یک ساعت با فشار ملایم در محل کشیدن دندان نگه دارید. پس از این مدت، آن را بردارید. اگر همچنان خونریزی یا ترشح مشاهده کردید، یک گاز استریل تمیز جدید بگذارید و به مدت 30 دقیقه دیگر فشار دهید. این عمل را می‌توانید تا زمانی که خونریزی متوقف شود، چند بار تکرار کنید.
بهترین روش کاهش درد و تورم پس از کشیدن دندان
در 48 ساعت اول از کمپرس سرد (کیسه یخ یا نخود فرنگی یخ زده پیچیده در حوله) استفاده کنید. کمپرس را به مدت 20 دقیقه روی ناحیه جراحی قرار داده و 10 دقیقه بردارید.
داروهای تجویز شده توسط دندانپزشک را به طور منظم و طبق دستور مصرف نمایید.
چه داروهایی برای کاهش درد و التهاب بعد از کشیدن دندان مناسب است؟
دندانپزشک شما ممکن است برای جلوگیری از عفونت آنتی‌بیوتیک و برای تسکین درد مسکن تجویز کند. مصرف دقیق تمام داروها طبق دستور پزشک بسیار مهم است. برای دردهای خفیف نیز می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید.
چه مدت بعد از کشیدن دندان نباید سیگار کشید یا قلیان مصرف کرد؟
توصیه اکید می‌شود حداقل تا چند روز (ترجیحاً 5 روز یا بیشتر و حتی بهتر است تا زمان بهبودی کامل) پس از کشیدن دندان از کشیدن سیگار، پیپ یا قلیان خودداری کنید. مواد شیمیایی موجود در دخانیات می‌توانند روند بهبودی را به شدت مختل کرده و خطر عفونت و درای ساکت را به طور قابل توجهی افزایش دهند.
ادامه خونریزی یا درد شدید بعد از کشیدن دندان
در صورت ادامه خونریزی در منزل و عدم امکان دسترسی فوری به کلینیک، یک عدد گاز استریل یا یک عدد چای کیسه‌ای سرد شده را در محل کشیدن دندان قرار داده و به مدت یک ساعت به آرامی فشار دهید. اگر خونریزی شدید و غیرقابل کنترل بود یا درد شدیدی داشتید که با دارو بهبود نمی‌یابد، فوراً به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید.
نشانه‌های عفونت یا عوارض بعد از کشیدن دندان چیست؟
نشانه‌های احتمالی عفونت پس از کشیدن دندان عبارتند از:
- تب 38 درجه سانتیگراد (100.4 درجه فارنهایت) یا بالاتر
- ترشح چرک یا مایع بدبو از ناحیه کشیدن دندان
- درد شدید و فزاینده که با گذشت زمان بهبود نمی‌یابد
- تورم شدید و قرمزی در ناحیه جراحی
در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فوراً با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
حفره خشک (درای ساکت) چیست و چگونه باید از آن پیشگیری کرد؟
حفره خشک (درای ساکت) یک عارضه دردناک است که زمانی رخ می‌دهد که لخته خون در محل کشیدن دندان زودتر از موعد از بین برود یا تشکیل نشود، در نتیجه استخوان و اعصاب زیرین در معرض هوا و غذا قرار می‌گیرند. برای پیشگیری از آن، از مک زدن، سیگار کشیدن و تف کردن شدید خودداری کنید و دستورالعمل‌های بهداشتی دندانپزشک را به دقت رعایت نمایید.
مراقبت‌های ویژه برای کودکان بعد از کشیدن دندان چیست؟
مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان برای کودکان مشابه بزرگسالان است، اما با تأکید بیشتر بر جلوگیری از دست زدن کودک به ناحیه جراحی با زبان یا انگشتان. نظارت دقیق والدین برای اطمینان از رعایت دستورالعمل‌ها و مصرف صحیح داروها ضروری است. استفاده از داستان‌ها یا تشویق‌ها می‌تواند در همکاری کودک مؤثر باشد.
بهترین حالت خوابیدن بعد از کشیدن دندان چگونه است؟
بهتر است در چند شب اول پس از کشیدن دندان، هنگام خوابیدن سر خود را کمی بالاتر از بدن قرار دهید (با استفاده از چند بالش) تا به کاهش تورم کمک کند.
آیا محدودیت در باز کردن دهان بعد از کشیدن دندان طبیعی است؟
کمی محدودیت در باز کردن دهان و احساس سفتی در فک ممکن است در چند روز اول پس از کشیدن دندان طبیعی باشد. اگر این محدودیت شدید بود یا با درد همراه بود، حتماً با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
تا چند روز بعد از کشیدن دندان باید مراقب لخته خون بود؟
حداقل تا 72 ساعت اول پس از کشیدن دندان باید مراقب لخته خون باشید و از هرگونه فعالیتی که ممکن است باعث جابجایی آن شود (مانند مک زدن، تف کردن شدید و شستشوی قوی دهان) خودداری کنید. تشکیل و حفظ لخته خون برای بهبودی مناسب ضروری است.
آیا می‌توان دهان را شست یا آب دهان را تف کرد؟
تا 24 ساعت اول پس از کشیدن دندان از شستشوی دهان و تف کردن خودداری کنید. پس از این مدت می‌توانید به آرامی با آب نمک ولرم شستشو دهید، اما از تف کردن شدید اجتناب کنید.
چگونه باید از تورم و کبودی بعد از کشیدن دندان پیشگیری کرد؟
استفاده از کمپرس سرد در 48 ساعت اول و بالا نگه داشتن سر هنگام استراحت می‌تواند به پیشگیری از تورم و کبودی کمک کند. در صورت بروز کبودی، معمولاً طی چند روز تا یک هفته برطرف می‌شود.
نکات مربوط به مصرف داروهای تجویزی بعد از کشیدن دندان
- داروها را در فواصل زمانی مشخص و طبق دستور دندانپزشک مصرف کنید. برای مثال، اگر گفته شده هر 6 ساعت یک بار، سعی کنید این زمان‌بندی را رعایت کنید تا سطح دارو در خون ثابت بماند و اثربخشی آن حفظ شود.
- دوره مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را کامل کنید، حتی اگر احساس بهبودی می‌کنید.
- در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی ناشی از داروها، فوراً با دندانپزشک تماس بگیرید و از مصرف خودسرانه دارو خودداری کنید.
آیا بو و طعم بد دهان بعد از کشیدن دندان طبیعی است؟
بوی بد دهان تا حدودی در چند روز اول به خاطر روند بهبودی و تجمع باکتری‌ها طبیعی باشد. شستشوی آرام دهان با آب نمک می‌تواند به کاهش آن کمک کند. وجود بو و طعم بد شدید و مداوم با علائم دیگر عفونت، ممکن است نشانه عفونت باشد و باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
چه مراقبت‌هایی برای بخیه بعد از کشیدن دندان لازم است؟
- در صورت وجود بخیه، سعی کنید ناحیه بخیه را تمیز نگه دارید و از دست زدن به آن خودداری کنید.
- طبق دستور دندانپزشک، در زمان مقرر شده برای برداشتن بخیه‌ها به مطب مراجعه نمایید.
- بخیه‌های قابل جذب نیازی به برداشتن ندارند و خود به خود حل می‌شوند.
- از کشیدن یا بازی کردن با بخیه‌ها خودداری کنید.
چه مدت بعد از کشیدن دندان باید به مطب مراجعه کرد؟
در صورت وجود بخیه، برای برداشتن آن باید در زمان تعیین شده به مطب مراجعه کنید.
با بروز هرگونه عوارض غیرمنتظره زیر، لازم است با دندانپزشک خود تماس بگیرید یا به کلینیک دکتر آرش رامیار مراجعه نمایید:
- خونریزی شدید و غیرقابل کنترل
- درد شدید که با دارو بهبود نمی‌یابد
- تب یا علائم عفونت
- تورم شدید و غیرطبیعی
- هرگونه نگرانی در مورد روند بهبودی
آیا می‌توان ورزش یا فعالیت سنگین بعد از کشیدن دندان انجام داد؟
اکثر افراد می‌توانند پس از یک یا دو روز به فعالیت‌های سبک خود بازگردند. با این حال، توصیه می‌شود در 24 تا 48 ساعت اول پس از کشیدن دندان استراحت کافی داشته باشید و از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
حداقل به مدت 3 تا 4 روز پس از جراحی از انجام ورزش یا فعالیت سنگین خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند باعث افزایش خطر خونریزی، درد و تورم شود. پس از این مدت، با احتیاط و با توجه به وضعیت بهبودی خود می‌توانید به تدریج فعالیت‌های سبک را از سر بگیرید.
نحوه مسواک زدن بعد از کشیدن دندان
تا دو روز پس از کشیدن دندان باید از مسواک زدن مستقیم محل جراحی خودداری کنید.
برای تمیز کردن ناحیه جراحی می‌توانید از یک گاز استریل به آرامی استفاده نمایید.
بعد از دو روز می‌توانید ناحیه کشیدن دندان را با یک مسواک نرم به آرامی تمیز کنید.
مسواک زدن سایر نواحی دهان بلافاصله پس از کشیدن دندان مجاز است. اما مسواک زدن مستقیم ناحیه کشیدن دندان تا 48 ساعت (دو روز) توصیه نمی‌شود.
استفاده از دهانشویه آنتی‌باکتریال و آب نمک بعد از کشیدن دندان
دندانپزشک ممکن است دهانشویه آنتی‌باکتریال تجویز کند. در صورت تجویز، طبق دستور از آن استفاده کنید. از دهانشویه‌های حاوی الکل در روزهای اول خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث تحریک شوند.
شستشوی آرام با آب نمک ولرم نیز می‌تواند به تمیز نگه داشتن ناحیه جراحی کمک کند. شستشوی دهان با آب نمک رقیق و ولرم (یک قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب ولرم) یا دهانشویه تجویز شده را می‌توانید از روز بعد از کشیدن دندان، روزانه چند بار (به خصوص بعد از غذا) به آرامی شروع کنید. از شستشوی شدید خودداری نمایید.
بایدها و نبایدهای غذایی بعد از کشیدن دندان
توصیه می‌شود حداقل تا چند روز پس از کشیدن دندان از مصرف غذاهای گرم و سفت خودداری کنید تا از تحریک محل جراحی جلوگیری شده و روند بهبودی به خوبی پیش رود. معمولاً 2 تا 3 روز اجتناب کافی است، اما بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید.
به تدریج و با بهبود یافتن ناحیه جراحی می‌توانید غذا خوردن عادی را از سر بگیرید. ابتدا با غذاهای نرم شروع کنید و به مرور زمان و با کاهش حساسیت، غذاهای جامدتر را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. از جویدن غذا در ناحیه جراحی خودداری کنید.
از غذاهای نرم و خنک مانند پوره سیب، ماست، سوپ ولرم (نه داغ)، پوره سیب زمینی، تخم مرغ همزده، اسموتی‌های غیر اسیدی و مایعات خنک بهره ببرید.
از مصرف غذاهای سفت، ترد، چسبنده، تند و داغ، همچنین نوشیدنی‌های گازدار و استفاده از نی برای نوشیدن پرهیز کنید. لطفا از جویدن غذا در طرف جراحی شده خودداری کنید.
نوشیدن مایعات زیاد بعد از کشیدن دندان
نوشیدن مایعات زیاد و خنک بعد از کشیدن دندان برای جلوگیری از کم‌آبی بدن و کمک به روند بهبودی بسیار توصیه می‌شود. از نوشیدنی‌های داغ و گازدار خودداری نمایید.
آیا خوردن بستنی یا مواد سرد بعد از کشیدن دندان مفید است؟
بله، خوردن بستنی یا سایر مواد سرد (بدون مک زدن) بعد از کشیدن دندان می‌تواند به کاهش تورم و تسکین درد در ناحیه جراحی کمک کند.
آیا استفاده از نی برای نوشیدن مایعات بعد از کشیدن دندان مجاز است؟
خیر، در هنگام مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان استفاده از نی برای نوشیدن مایعات پس از کشیدن دندان به هیچ عنوان مجاز نیست، زیرا عمل مک زدن می‌تواند باعث ایجاد فشار منفی در دهان شده و لخته خون حیاتی را از محل جراحی جدا کند و منجر به عارضه دردناک حفره خشک (درای ساکت) شود.
مراقبت‌های ویژه برای بیماران با بیماری‌های زمینه‌ای
بیماران با بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا کسانی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، باید قبل از کشیدن دندان، دندانپزشک خود را در جریان قرار دهند. دندانپزشک ممکن است دستورالعمل‌های خاصی را برای مدیریت این شرایط قبل و بعد از جراحی ارائه دهد.
کنترل قند خون در بیماران دیابتی و تنظیم دوز داروهای رقیق‌کننده خون (با هماهنگی پزشک معالج) ضروری است. این بیماران باید در زمان مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان به طور ویژه علائم عفونت و خونریزی را پیگیری کنند و در صورت بروز هرگونه مشکل، فوراً به دندانپزشک مراجعه نمایند.
