نوشیدنی‌های گازدار، با طعم‌های متنوع و گاز زایی که دارند، به یکی از پرطرفدارترین نوشیدنی‌ها در دنیای امروز تبدیل شده‌اند؛ اما آیا این نوشیدنی‌های خوشمزه، برای سلامت دهان و دندان ما نیز مفید هستند؟ در این مقاله به بررسی تأثیر نوشیدنی‌های گازدار روی دندان ها می‌پردازیم و به شما کمک می‌کنیم تا با آگاهی کامل، تصمیمات بهتری در مورد مصرف این نوشیدنی‌ها بگیرید.
همانطور که می‌دانیم، سلامت دندان‌ها بر کیفیت کلی زندگی ما تاثیرگذار است. مشکلاتی مانند پوسیدگی دندان و ساییدگی مینای دندان نه‌تنها ظاهر ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بلکه می‌توانند منجر به درد، عفونت و هزینه‌های درمانی بالایی شوند.
رژیم غذایی یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر سلامت دهان و دندان است. در این میان، نوشیدنی‌های گازدار به دلیل ترکیبات اسیدی و قندی خود، نقش مخربی در تخریب مینای دندان ایفا می‌کنند.
چطور مصرف نوشابه باعث پوسیدگی دندان می‌شود؟
مینای دندان، همان لایه بیرونی سخت دندان‌ها است که از آنها محافظت می‌کند. قند موجود در نوشابه با باکتری‌های دهان ترکیب شده و اسید تولید می‌کند.
این اسید، به همراه اسید اضافی موجود در نوشابه‌ها، به دندان‌ها حمله می‌کند. هر حمله اسیدی حدود 20 دقیقه طول می‌کشد و با هر جرعه، حملات اسیدی دوباره شروع می‌شوند.
حملات مداوم اسیدی، مینای دندان را تضعیف می‌کند و پوسیدگی دندان زمانی شروع می‌شود که مینای دندان آسیب ببیند.
به یاد داشته باشید، نوشابه‌های رژیمی یا بدون قند نیز حاوی اسیدی هستند که می‌تواند به دندان‌های شما آسیب برساند. اگرچه نوشیدنی‌های میوه‌ای مانند نوشابه گازدار نیستند، اما آنها نیز حاوی اسید و قند هستند که می‌توانند باعث پوسیدگی شوند.
ضررهای نوشابه‌های گازدار برای دندان
1. فرسایش دندان
تمامی نوشیدنی‌های گازدار یا نوشابه‌ها دارای PH اسیدی در محدوده 1.8 تا 3.5 هستند. این اسیدیته ذاتی به دلیل وجود اسیدهایی مانند اسیدکربنیک، اسید فسفریک و اسیدسیتریک است که برای افزایش طعم نوشیدنی‌ها به آنها اضافه می‌شوند. این PH معمولاً پایین‌تر از PH مینای دندان است. محتوای اسیدی بالاتر در نوشیدنی‌ها تمایل به حل کردن سطح بیرونی مینای دندان دارد و باعث فرسایش آن می‌شود. این امر می‌تواند منجر به حساسیت یا درد دندان شود که یکی از رایج ترین تأثیر نوشیدنی‌های گازدار روی دندان است.
2. پوسیدگی دندان
این عارضه می‌تواند ناشی از مصرف طولانی‌مدت نوشیدنی‌های گازدار و کاهش بهداشت دهان و دندان باشد. قند موجود در نوشیدنی‌های گازدار یا نوشابه‌ها با باکتری‌های موجود در دهان واکنش داده و اسید تولید می‌کنند. این اسید علاوه بر اسیدهای موجود در نوشیدنی‌ها، مینای دندان بیرونی را حل کرده و سطح دندان را تضعیف می‌کند و باعث پوسیدگی دندان می‌شود. کودکان خردسال در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوسیدگی دندان و فرسایش قرار دارند. مینای دندان در کودکان پیش از بلوغ متخلخل و نارس و دوره پس از رویش دندان‌های شیری و دائمی تا زمانی که سطح مینای دندان بالغ شود، بسیار مهم است.
علائم آسیب به دندان‌ها بر اثر مصرف نوشابه
مصرف بیش از حد نوشابه، به دلیل اسیدهای موجود در آن، می‌تواند به مرور زمان به مینای دندان آسیب برساند. این آسیب‌ها به تدریج رخ می‌دهند و ممکن است در ابتدا قابل مشاهده نباشند. در ادامه به برخی از علائم آسیب به دندان‌ها بر اثر مصرف نوشابه اشاره می‌کنیم:
- حساسیت های دندانی
- تغییر رنگ دندان‌ها
- پوسیدگی دندان
- بیماری‌های لثه
درمان پوسیدگی دندان ناشی از مصرف نوشابه
اگر دندان‌ها به خاطر خوردن بیش‌ازحد نوشابه‌های گازدار دچار آسیب شده است، گزینه‌های درمانی زیر تجویز می‌شود:
- درمان حساسیت خفیف: با خمیردندان‌های حساسیت‌زدا
- درمان حساسیت شدید: دندان‌پزشک نواحی فرسوده را با مواد ترمیمی همرنگ دندان درمان کنند.
- درمان پوسیدگی شدید دندان: دندان‌پزشک درمان ریشه و سپس روکش دندان را توصیه کند.
برای سلامت دندان‌ها به‌جای نوشابه چی بخوریم؟
برخی از نوشیدنی‌ها نه‌تنها به شما انرژی می‌دهند، بلکه به تقویت مینای دندان و جلوگیری از مشکلات دهانی هم کمک می‌کنند. بیایید باهم نگاهی بیندازیم به این نوشیدنی‌های معجزه‌آسا بیندازیم:
· آب
آب تنها یک نوشیدنی ساده نیست؛ بلکه یک پاک‌کننده طبیعی برای دهان است. نوشیدن آب به‌طور منظم باکتری‌های مضر را از بین می‌برد، بوی بد دهان را کاهش می‌دهد و به تولید بزاق کمک می‌کند.
· شیر، کلسیم مایع برای دندان‌های قوی:
شیر منبع غنی کلسیم و برای استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است. کلسیم به ساخت مینای دندان کمک و آن را قوی‌تر می‌کند؛ اما یادتان باشد، شیر حاوی قند طبیعی (لاکتوز) است. پس بهتر است بعد از نوشیدن شیر، دندان‌هایتان را مسواک بزنید.
· چای سبز
چای سبز نه‌تنها سرشار از آنتی‌اکسیدان است، بلکه حاوی فلوراید هم هست. فلوراید به تقویت مینای دندان کمک و از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، ترکیبات موجود در چای سبز به مبارزه با باکتری‌های مضر دهان کمک می‌کند.
· آبمیوه‌های طبیعی با قند کم
آبمیوه‌های طبیعی به‌خصوص آن‌هایی که خودتان در خانه درست می‌کنید، منبع غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. این نوشیدنی‌ها به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند و به‌طور غیرمستقیم از سلامت دهان و دندان محافظت می‌کنند؛ اما یادتان باشد، از آبمیوه‌های صنعتی معمولاً حاوی قندهای اضافه و مواد نگه‌دارنده هستند دوری کنید و از تأثیر نوشیدنی‌های گازدار بر دندان بکاهید. ویتامین C، بهترین ویتامین برای تقویت لثه است و در آبمیوه‌های یافت می شود.
· آب سبزیجات با قند کم
سبزی‌هایی مانند کلم، اسفناج و هویج سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند که برای سلامت دهان و دندان مفیدند. آب سبزیجات علاوه بر هیدراته کردن بدن به تقویت لثه‌ها و کاهش التهاب نیز کمک می‌کند.
خوردن نوشابه رژیمی برای دندان ضرر دارد؟
برای کاهش خطر پوسیدگی دندان و سایر خطرات مرتبط با سلامتی، نوشیدنی‌های کم‌کالری و بدون قند که به‌عنوان نوشابه‌های رژیمی نیز شناخته می‌شوند، محبوبیت پیداکرده‌اند.
این نوشیدنی‌ها با استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی تهیه می‌شوند که محتوای کالری نوشیدنی‌ها را کاهش می‌دهند؛ اما این نوشیدنی‌ها باز هم اسیدی بالایی دارند که خطر فرسایش دندان را افزایش می‌دهد. نوشابه‌های رژیمی در افراد احساس سیری ایجاد نمی‌کنند و همین امر باعث می‌شود افراد بیشتر غذا بخورند یا بنوشند. مصرف زیاد شیرین‌کننده‌های مصنوعی برای سلامت عمومی فرد تهدید محسوب می‌شود.
آیا نوشیدن دائمی آب گازدار ضرر دارد؟
نوشیدن آب گازدار به طور کلی برای سلامتی مضر نیست، اما مانند هر چیز دیگری، مصرف بیش از حد آن می‌تواند عوارضی داشته باشد. سوزش سر دل، آسیب به مینای دندان و تغییر PH دندان از مضررات نوشیدن آب گازدار به صورت مرتب است.
روش‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان بر اثر نوشیدن نوشابه
برای کاهش خطر پوسیدگی دندان با مصرف نوشابه‌های گازدار رعایت موارد زیر به سلامت دهان و دندان شما کمک بسزایی می‌کند:
1. کاهش مصرف انواع نوشابه:
مصرف منظم نوشابه به سلامت دندان و سلامت عمومی آسیب می‌رساند؛ بنابراین، باید مصرف روزانه آن را کاهش دهید. مثلاً اگر روزانه نوشابه می‌نوشید، مصرف آن را به 2-3 بار در هفته محدود کنید. پس از دستیابی به این هدف، سعی کنید مصرف آن را بیشتر کاهش دهید. به‌جای نوشابه از جایگزین‌های سالم‌تر مانند اسموتی‌های خانگی، آب پرتقال، چای سبز استفاده کنید.
2. استفاده از نی هنگام نوشیدن نوشابه:
یکی از روش های کاهش تأثیر نوشیدنی‌های گازدار بر دندان استفاده از نی هنگام نوشیدن نوشابه است. این کار نوشیدنی را به قسمت پشتی دهان منتقل می‌کند و دندان‌ها فقط تماس کمی با آن پیدا می‌کنند. حتی مصرف سریع‌تر نوشابه، تماس قندها و اسیدهای موجود در آن را با دندان‌ها کاهش می‌دهد.
3. شستن دهان بعد از مصرف نوشابه
شستشوی فوری دهان با آب ساده، قند و محتوای اسیدی نوشابه‌ها را از بین می‌برد. این امر خطر آسیب به دندان‌ها را کاهش می‌دهد.
4. مصرف مواد غذایی دیگر هنگام نوشیدن نوشابه
افزایش تولید بزاق هنگام جویدن غذا، قند و محتوای اسیدی نوشابه را به‌راحتی از بین می‌برد. می‌توانید با مصرف پنیر یا لبنیات، اثر اسیدی نوشابه را خنثی کنید.
5. اجتناب از مسواک زدن دندان‌ها بلافاصله بعد از مصرف نوشابه
معمولاً لایه مینای دندان روی دندان پس از مصرف نوشابه‌ها نرم می‌شود. این به دلیل ماهیت اسیدی نوشیدنی است. مسواک زدن فوری چنین دندان‌هایی باعث آسیب بیشتر به دندان‌ها می‌شود. ازاین‌رو، باید حداقل 30-60 دقیقه بعد از مصرف نوشابه‌ها مسواک زد.
6. خودداری از مصرف نوشابه‌های گازدار قبل از خواب:
در هنگام خواب، عمل خود پاک‌سازی بزاق کاهش می‌یابد؛ بنابراین، محتوای اسیدی و قندی نوشابه‌ها برای مدت طولانی در دهان باقی می‌ماند و خطر آسیب به سطح دندان را افزایش می‌دهد.
7. حفظ بهداشت دهان و دندان در طول روز
روزانه دو بار دندان‌های خود را مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. هنگام مسواک زدن از خمیردندان فلوراید استفاده کنید تا ساختار دندان را تقویت و میزان پوسیدگی را کاهش یابد. علاوه بر این، به‌طور مرتب برای معاینات معمول و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
جمع‌بندی
نوشیدنی‌های گازدار به دلیل ترکیبات اسیدی و قندی موجود در آنها، می‌توانند آسیب‌های جدی به مینای دندان وارد کنند و خطر پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه را افزایش دهند؛ بنابراین، محدود کردن مصرف این نوشیدنی‌ها و جایگزینی آنها با آب، چای بدون قند و سایر نوشیدنی‌های سالم، می‌تواند گامی مهم در جهت حفظ سلامت دهان و دندان باشد. مراجعه منظم به دندان‌پزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان، از دیگر راهکارهای مهم برای حفظ سلامت دهان و دندان و جلوگیری از تأثیر نوشیدنی‌های گازدار روی دندان هستند.