لبخند شیرین و دندان‌های سالم کودک، بدون شک یکی از بزرگ‌ترین خواسته‌های شماست. اما از کی باید مسواک‌زدن را شروع کرد؟ چطور یک کودک نوپا را به مسواک‌زدن تشویق کنیم، آن هم وقتی که شاید همکاری نکند؟ کدام خمیردندان و مسواک برای سن او مناسب‌تر است و آیا اصلاً تفاوتی هم دارند؟ این‌ها تنها بخشی از سؤالاتی هستند که ممکن است ذهن شما را به عنوان والدین نگران و مسئولیت‌پذیر، به خود مشغول کرده باشد. اگر شما هم به دنبال پاسخی روشن، کاربردی و قدم‌به‌قدم برای این دغدغه‌ها هستید و می‌خواهید با اطمینان خاطر از سلامت دهان و دندان فرزندتان مراقبت کنید، این راهنمای جامع دقیقاً برای شما تهیه شده است!
شروع به مسواک‌زدن از رویش اولین دندان
به‌محض رویش اولین دندان شیری (معمولاً حدود ۶ ماهگی، اما متغیر است)، مسواک‌زدن کودک را آغاز کنید. این همان زمان رویش دندان‌های شیری است که باید جدی گرفته شود.
حتی قبل از آن، لثه‌ها را با یک پارچه تمیز و مرطوب پس از هر بار تغذیه به‌آرامی تمیز کنید.
با رویش اولین دندان، از مقدار کمی (به اندازه یک‌دانه برنج) خمیردندان مناسب کودکان حاوی فلوراید و یک مسواک نرم مخصوص استفاده کنید.
نحوه مسواک‌زدن نوزاد و کودک زیر ۳ سال
والدین یا مراقبان باید دندان‌ها را مسواک بزنند.
دوبار در روز (یکبار قبل از خواب و یکبار دیگر طی روز)، هر بار حدود ۲ دقیقه، با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
از خمیردندان مناسب کودکان با حداقل ppm ۱۰۰۰ فلوراید استفاده کنید (برچسب را بررسی کنید)، مگر اینکه دندانپزشک خمیردندان خانوادگی (۱۳۵۰–۱۵۰۰ ppm) را توصیه کند.
فقط از مقدار بسیار کم (به اندازه یک دانه برنج) استفاده کنید.
مراقب باشید کودک خمیردندان را نخورد یا لیس نزند.
برای کودکان کمتر از ۲ سال، در مورد زمان شروع خمیردندان حاوی فلوراید با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید.
راهنمای مسواک‌زدن برای کودکان ۳ تا ۶ سال
حداقل دو بار در روز (یکبار قبل از خواب و حداقل یکبار دیگر طی روز)، هر بار حدود ۲ دقیقه، با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.
والدین یا مراقبان همچنان باید مسواک‌زدن را انجام دهند یا نظارت دقیق داشته باشند.
از خمیردندان مناسب کودکان با حداقل ppm ۱۰۰۰ فلوراید استفاده کنید، مگر اینکه دندانپزشک خمیردندان خانوادگی با فلوراید ۱۳۵۰–۱۵۰۰ واحد را توصیه کند.
مقدار خمیردندان به اندازه یک نخودفرنگی باشد.
نکات مسواک‌زدن کودکان بالای ۷ سال
کودک باید حداقل دو بار در روز، یکبار قبل از خواب و حداقل یکبار دیگر طی روز، هر بار حدود ۲ دقیقه، با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنند.
کودکان در این سن معمولاً قادر به مسواک‌زدن دندان‌های خود هستند، اما نظارت والدین برای اطمینان از صحت و مدت‌زمان مسواک‌زدن (حدود ۲ دقیقه) همچنان توصیه می‌شود.
بعد از مسواک‌زدن، کودک دهانش را بشوید یا نه؟
بعد از مسواک‌زدن، کودک باید خمیردندان اضافی را تف کند و دهان را آبکشی نکند. آبکشی، اثرگذاری فلوراید را کاهش می‌دهد. قورت‌دادن بیش از حد خمیردندان حاوی فلوراید توسط کودکان خردسال ممکن است باعث ایجاد لکه‌های سفید روی دندان‌های دائمی شود.
کودکان معمولاً از حدود ۶ سالگی قادر به تف کردن صحیح هستند.
نحوه آموزش مسواک‌زدن به کودک و ایجاد علاقه
برای تبدیل مسواک‌زدن به یک عادت مثبت و دوست‌داشتنی در کودکان، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
تبدیل مسواک‌زدن به بازی: استفاده از تایمر یا اپلیکیشن‌های حاوی آهنگ و انیمیشن.
ایجاد چالش‌ها و سیستم‌های پاداش برای حفظ انگیزه کودکان.
اجازه دهید خود کودک مسواک و خمیردندان با رنگ و طعم دلخواهش را انتخاب کند تا حس مالکیت داشته باشد. مسواک‌زدن را سرگرم‌کننده کنید. اجازه دهید مسواک با رنگ یا شخصیت کارتونی موردعلاقه‌اش را انتخاب کند.
مسواک‌زدن همراه با کودک به عنوان فعالیت خانوادگی باعث افزایش علاقه می‌شود.
بهره‌گیری از کتاب، ویدئو و ابزارهای آموزشی با تصاویر و شخصیت‌های جذاب برای آموزش اهمیت بهداشت دهان.
تغییر روش‌ها و ابزارها برای جلوگیری از خستگی و یکنواختی در مسواک‌زدن.
می‌توانید هم‌زمان با مسواک‌زدن آهنگ بخوانید یا پخش کنید تا به حفظ زمان ۲ دقیقه‌ای کمک کند یا از زمان‌سنج استفاده کنید.
از آینه استفاده کنید تا کودک ببیند مسواک کجای دندان‌هایش را تمیز می‌کند.
این روش‌ها به کودکان کمک می‌کند تا مسواک‌زدن را به یک تجربه سرگرم‌کننده و مثبت تبدیل کنند و سلامت دهان خود را بهتر حفظ نمایند.
از چه نوع مسواکی برای تمیزکردن دندان کودکان استفاده کنیم؟
سر مسواک باید کوچک باشد تا به‌راحتی در دهان کوچک کودکان جای بگیرد و برس‌ها نرم باشند تا به لثه‌ها و دندان‌های حساس کودکان آسیب نرسانند. سر مسواک باید به‌اندازه‌ای کوچک باشد که بتواند به‌راحتی به تمام سطوح دندان‌ها دسترسی داشته باشد.
دسته مسواک باید به‌گونه‌ای طراحی شده باشد که کودک بتواند به‌راحتی و بدون لغزش آن را در دست بگیرد و کنترل کند.
مسواک‌های دستی برای کودکان زیر 6 سال: برای کودکان 0 تا 3 سال، استفاده از مسواک‌های انگشتی یا مسواک‌های مخصوص نوزادان که از سیلیکون با برس‌های نرم ساخته شده‌اند، توصیه می‌شود. پس از 3 سالگی، مسواک‌های دستی با سر کوچک و برس نرم مناسب‌اند.
مسواک‌های برقی برای کودکان بالای 6 سال: از 6 سالگی به بعد، مسواک‌های برقی مخصوص کودکان می‌توانند به دلیل جذابیت بیشتر و کارایی بهتر در پاک‌سازی پلاک‌ها، گزینه مناسبی باشند. این مسواک‌ها معمولاً دارای برس‌های نرم، سر کوچک و امکاناتی مانند تایمر 2 دقیقه‌ای و حالت‌های حساس هستند. مسواک‌های برقی با امکاناتی مانند تایمر، اپلیکیشن‌های تعاملی، طرح‌های کارتونی و برچسب‌های قابل تعویض می‌توانند انگیزه کودک برای مسواک‌زدن را افزایش دهند.
مسواک کودک را هر 3 تا 4 ماه یک بار یا زمانی که برس‌ها فرسوده شدند تعویض کنید.
چه خمیردندانی برای کودک مناسب است؟
برای کمک به پیشگیری و کنترل پوسیدگی دندان، استفاده از خمیردندان مناسب کودکان حاوی فلوراید بسیار مهم است.
اهمیت فلوراید در دندان کودک به دلیل نقش آن به عنوان یک ماده معدنی است که به محافظت از دندان‌ها در برابر پوسیدگی کمک می‌کند.
فلوراید مینای دندان (پوشش سخت خارجی دندان) را تقویت می‌کند و با قوی نگه‌داشتن آن، به پیشگیری از حفره‌ها یاری می‌رساند.
نکات مهم ایمنی هنگام مسواک‌زدن کودک
همیشه کودک را هنگام مسواک‌زدن تحت‌نظر داشته باشید و هرگز مسواک یا خمیردندان را به‌تنهایی در اختیار کودک نگذارید تا از خطر بلع یا آسیب جلوگیری شود. همچنین محیطی راحت و روشن برای مسواک‌زدن فراهم کنید تا والدین بتوانند به‌خوبی دندان‌های کودک را ببینند و کنترل کنند.
برای ایمنی کودک هرگز اجازه ندهید با مسواک در دهان بدود.
مصرف مواد غذایی و نوشیدنی‌های شیرین را محدود کنید تا از پوسیدگی دندان جلوگیری شود. تشویق به مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها و آب کافی به حفظ سلامت دهان کمک می‌کند.
جمع‌بkدی
توجه به بهداشت دهان و دندان کودکان از نخستین روزهای رویش دندان‌ها، یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای سلامت آینده آنهاست. با رعایت نکات ذکر شده در این مقاله، از جمله شروع به‌موقع مسواک‌زدن، استفاده از روش صحیح و خمیردندان مناسب، و تبدیل این فرایند به تجربه‌ای لذت‌بخش، می‌توانید به حفظ دندان‌های شیری و دائمی فرزندتان کمک شایانی کنید. فراموش نکنید که عادات مسواک‌زدن شما به عنوان والدین، تأثیر مستقیمی بر نگرش و عملکرد فرزندتان در این زمینه دارد؛ پس الگوی خوبی برای او باشید. چنانچه در مورد سلامت دندان‌های کودکتان با مشکلی مواجه شدید یا نیاز به راهنمایی بیشتر داشتید، توصیه می‌شود برای دریافت مشاوره و درمان تخصصی به کلینیک دکتر رامیار مراجعه نمایید و از راهنمایی‌های مشاوران خبره بهره‌مند شوید.
