طبق آمار هر شهروند ایرانی حداقل ۶ دندان پوسیده دارد. ” امروزه در کشور ما به دلایل متعدد، پوسیدگی دندان به عنوان یک معضل جدی مطرح است متأسفانه در افراد بالای ۶۵ سال در ایران بیش از ۵۵ درصد افراد دندان ندارند. در ۳۰ تا ۴۰ سالگی که سنین برجسته فعالیت اجتماعی است، بین ۱۲ تا ۱۳ دندان در هر فرد از بین رفته است.” 70 درصد دندانپزشکی ترمیمی را جایگزینی ترمیم‌های ناموفق تشکیل می‌دهد. از آنجایی که طبق مطالعات آمالگام دندانی می‌تواند موجب آزاد شدن جیوه در بدن شود، دندانپزشکان روی درمان‌های ترمیمی جایگزین آن تأکید دارند. در این مقاله به بررسی مشکلات دندانپزشکی سنتی ترمیمی و مزایای دندانپزشکی ترمیمی مدرن می پردازیم.
مشکلات دندانپزشکی سنتی چیست؟
دندانپزشکی سنتی به اندازه کافی اهداف دندانپزشکی ترمیمی ایدئال را برآورده نمی‌کند. در رویکرد سنتی دندانپزشکی، بعد از ترمیم دندان برای پیشگیری، کم‌کردن ضخامت مواد ترمیمی و آماده‌کردن برای پروتزهای دندانی، ساختار سالم دندان برداشته می‌شود. با این رویکرد دیگر حفظ دندان یا یکپارچگی ساختار دندان‌های ترمیم شده را در اولویت قرار نمی‌گیرد. در نتیجه، روش‌های درمانی ممکن است با شکست مواجه شود مثل ترک‌خوردن مینا و عاج دندان و یا عدم حفظ مواد ترمیمی در دندان. با هر بار ترمیم‌های جایگزین بیشتر ساختار دندان حذف شده، مشکلات دندان پیچیده‌تر و در آخر نیز روش‌های ترمیمی دیگر جوابگو نبوده و دندان از بین می‌رود.
از طرفی روش‌ها و فنون دندانپزشکی سنتی روی رویکردهای ترمیمی غیرپیوندی تأکید دارد که یکپارچگی و چسبندگی مواد دندانی در آن امکان‌پذیر نیست. اما امروزه، علم دندانپزشکی از مزایای ترمیم‌های مستقیم و غیرمستقیم برای ترمیم دندان پشتیبانی می‌کند.
1. دندانپزشکی سنتی ساختار دندان را حفظ نمی‌کند
در رویکرد سنتی دندانپزشکی، بعد از ترمیم دندان برای پیشگیری، کم‌کردن ضخامت مواد ترمیمی و آماده‌کردن برای انواع روکش دندانی، ساختار سالم دندان برداشته می‌شود. با هر بار ترمیم‌های جایگزین بیشتر ساختار دندان حذف شده، مشکلات دندان پیچیده‌تر و در آخر نیز روش‌های ترمیمی دیگر جوابگو نبوده و دندان از بین می‌رود.
در دندانپزشکی سنتی و ترمیم‌های بدون پیوند برای اینکه دندان بتواند با تکنیک‌های درمانی همسو و منطبق شود، بخش‌های سالم و دست‌نخورده آن بیش از حد برداشته می‌شود. این کار برای دستیابی به ضخامت و استحکام مواد ترمیمی انجام می‌شود.
با برداشته‌شدن بخش‌های سالم دندان احتمال عوارض ترمیم مثل حساسیت، درد، ترک‌خوردن، شکستگی و آسیب به کانال‌های ریشه دندان نیز افزایش می‌یابد. به بیان دیگر برای اینکه مکانیک و فرم دندان حفظ شده و مقاومت بیشتری داشته باشید نیاز به حذف بیشتر ساختار دندان است. در نتیجه ساختار سالم کمتری در دسترس است. همین امر طول عمر دندان‌ها را کمتر کرده، ترمیم‌های جایگزین مثل عصب‌کشی دندان بیشتر و دشوارتر خواهد شد.
2. نیاز به نگهداری مکانیکی از دندان‌ها دارد
دندان طبیعی ساختار چسبنده‌ای و مستحکمی دارد. مینا و عاج دندان با پیوندهای میان‌یاخته‌ای بسیار قوی با نام DEJ (پیوندهای پروتئینی) به‌هم‌چسبیده شده‌اند. چسبندگی این لایه‌ها جزء مهمی از ساختار و خواص طبیعی دندان را تشکیل می‌دهد، لذا حفظ مکانیکی دندان ترمیم‌یافته آن‌قدرها با عملکرد طبیعی و فیزیولوژی آن سازگار نیست. فرایند حفظ مکانیکی دندان ترمیمی نیز منجر به درمان‌های تهاجمی‌تر می‌شود مثل آماده‌سازی تاج و ایجاد فرول، ترمیم کانال‌های ریشه، و پین‌گذاری. ترمیم‌هایی که با فرایندهای مکانیکی محافظت می‌شوند تمایل بیشتری به ترک و شکستگی دارند که منجر به آسیب به کانال‌های ریشه و ترمیم آنها می‌شود. زمانی که نتوان دندان را از طریق مکانیکی حفظ کرد، مجبور به کشیدن دندان و جایگزینی با ایمپلنت دندان می‌شویم.
3. عدم تأمین و بازسازی یکپارچگی ساختاری و بیومکانیکی دندان
دندانپزشکی سنتی نمی‌تواند با روش‌های فعلی خود یکپارچگی ساختاری و بیومکانیک دندان‌های دست‌نخورده را حفظ کند. به‌طورکلی دندان طبیعی در یک سیستم کامل زیستی، ساختار خود را با تعادل میان سختی، انعطاف‌پذیری و دوام ناشی از اجزای ساختاری آن (مینای دندان و عاج) و حفاظت بیولوژیکی (DEJ) حفظ می‌کند. زمانی که ساختار دندان برداشته شده و تغییری در آن ایجاد می‌شود، سختی دندان به میزان قابل‌توجهی کاهش و بیومکانیک دندان به طور قابل‌توجهی دچار خطر می‌شود. در ترمیم دندان با آمالگام، دندان دیگر ویژگی‌های زیستی خود را بازیابی نمی‌کنند و از نظر ساختاری آسیب می‌بینند. با این کار احتمال ایجاد ترک، شکستگی، شکافت دندانی و سایر عوارض ترمیمی در دندان افزایش می‌یابد.
4. رابط ترمیم دندانی ضعیفی دارد
در ترمیم‌های غیر باندینگ ساختار دندان را نمی‌توان استحکام بخشید و مواد ترمیمی به‌خوبی به دندان چسبیده نمی‌شوند. به همین علت بین جداره مشترک دندان طبیعی و مواد ترمیمی دچار استرس و شوک شده که منجر به علائم و عوارضی از جمله: حساسیت، درد، ترک، پوسیدگی‌های مکرر، شکستگی و در نهایت درمان کانال ریشه می‌شود. چسبندگی قوی مواد ترمیمی به ساختار دندان، بیومکانیک دندان‌های ترمیم شده را بهبود می‌بخشد و از حساسیت و نشت مواد چسبنده جلوگیری می‌کند.
در دندانپزشکی سنتی، درمان‌های تهاجمی موجب می‌شوند تا یکپارچگی ساختار دندان حفظ نشده و «چرخه مرگ دندان» آغاز می‌شود. دندانپزشکی بیومیمتیک بر استفاده طولانی‌مدت از مواد طبیعی تمرکز دارد و بیشتر با ترکیبات طبیعی دندان هم‌خوان هستند.
اهداف دندانپزشکی ترمیمی ایدئال
امروزه، افرادی که دچار مشکلان دندانی هستند انتظار دارند که با وجود ترمیم، دندان‌هایشان عمر بیشتری داشته باشند که برای سلامت بدن معقول است. پیشرفت‌های قابل‌توجهی در علم دندانپزشکی صورت‌گرفته و بیماران دندان‌هایشان را برای مدت طولانی‌تری نگه می‌دارند. متأسفانه دندانپزشکی سنتی دارای کاستی‌های اساسی است که با هدف ماندگاری دندان‌ها تا آخر زندگی متناقض است. علی‌رغم پیشرفت‌های فناوری و تکنیک‌های بازیابی احتیاطی دندان، بیشتر بیماران هنوز از روش‌های سنتی دندانپزشکی استفاده می‌کنند که عوارض بیشتری داشته و با شکست مواجه می‌شوند. این چرخه درمان سنتی که با نام “چرخه مرگ دندان” شناخته می‌شود، در نهایت منجر به ازدست‌دادن دندان‌ها می‌شود. اینجاست که با آمدن رویکرد درمان بیومیمتیک می‌توان بر این مشکلات غلبه و به حفظ و نگهداری دندان‌ها برای مادام‌العمر کمک کرد.
اولین هدف دندانپزشکی باید خودداری از هر گونه مداخله ترمیمی باشد. بااین‌وجود هنگامی که درمان ترمیمی ضروری است، رویکرد درمانی ایدئال می‌بایست موارد زیر را در نظر بگیرد:
- حفظ حداکثر ساختار و شکل دندان
- بازیابی یکپارچگی ساختار دندان
- حفظ حداکثری و طولانی‌مدت دندان‌های ترمیم شده
- به‌حداقل‌رساندن ترمیم‌های جایگزین
این اهداف کلید حفظ دندان برای تمام عمر و جلوگیری از چرخه مرگ دندان هستند. ازاین‌رو ترمیم‌های کم تهاجم و محافظ دندان اهمیت فراوانی ایجاد می‌کند. بر اساس مطالعات، بین ساختار باقیمانده تاج دندان و بقای دندان رابطه مستقیمی وجود دارد، بنابراین، هرچه در درمان‌های ترمیمی عاج و مینای تاج دندان کمتر برداشته شود، میزان بقای دندان‌های ترمیم شده بیشتر خواهد شد.
جمع بندی
با پیشرفت علم مواد در دندانپزشکی، دیگر مواد پرکردنی‌ای که در دندانپزشکی‌های سنتی به کار می‌رود، رفته‌رفته جای خود را به موادی که با ساختار دندانی همخوانی بیشتری دارند می‌دهند و این یعنی طول عمر بیشتر دندان‌هایی که ترمیم شده‌اند. متخصصان دندانپزشک ما در کلینیک دکتر رامیار، بهترین طرح درمان ترمیم دندان را با به‌روزترین مواد پرکردنی دندانی، به شما ارائه می‌دهند.
برای کسب اطلاعات بیشتر با یکی از شعب کلینیک دکتر رامیار تماس بگیرید.
