یک روش درمانی است که با بازسازی استخوان های تخریب شده یا تحلیل رفته ،موجب افزایش استحکام و حجم استخوان ،برای نگه داشتن مناسب تر ایمپلنت می شود.
شرایط و مواردی که ممکن است نیاز به پیوند استخوان فک باشد:
1. کمبود مقدار استخوان: در صورتی که ابعاد طولی و یا عرضی استخوان فک ،برای قرار دادن ایمپلنت کافی نباشد، از پیوند استخوان فک استفاده می شود.
2. تقویت استخوان: در برخی موارد، استخوان فک به دلیل عواملی مانند عفونت، مصرف دارو، یا آسیب دیدن درگیر میشود و نیاز به تقویت استخوان دارد.
3. آسیب دیدگی: اگر استخوان شکسته یا آسیب دیده است، پیوند استخوان فک ممکن است برای تقویت و بازسازی ساختار استخوانی مورد نیاز باشد.
4. عدم تطابق استخوان: در برخی موارد، استخوان فک ممکن است با اندازه و شکل پروتز دندانی یا ایمپلنت دندانی تطابق نداشته باشد، در این صورت پیوند استخوان فک برای افزایش تطابق ممکن است لازم باشد.
5. پیشگیری از تحلیل استخوان: بعد از کشیدن دندان،مقدار زیادی از استخوان فک تحلیل می رود. برای جلوگیری از تحلیل استخوان وحفظ ضخامت و عرض استخوان شود،در برخی موارد بعد از کشیدن دندان،پیوند استخوان نیز انجام می شود.
روشهای پیوند استخوان فک
1. استفاده از استخوان بیمار: در این روش،از استخوان خود بیمار (مانند استخوان فک) جمع آوری شده و به عنوان ماده پیوند استخوان فک استفاده میشود.
2. پیوند استخوان از منبع دیگری: در این روش، استخوان از منبع دیگری که به صورت پودر استخوان،بلاک استخوان و یا ممبران در دسترس است، استفاده میشود.
3. فناوری پیشرفته: مواد پیوند استخوان فک مانند سلولهای بنیادی، فاکتورهای رشد استخوان، و مواد مختلفی که به طور مستقیم بر روی رشد استخوان تأثیر میگذارند، نیز برای پیوند استخوان فک استفاده میشوند.
روش های مختلفی برای بازسازی ابعاد طولی و عرضی فک استفاده می شود که شایع ترین آنها عبارتند از :
1: بازسازی هدایت شده استخوان یا (GBR) : یک تکنیک جراحی است که در آن از پودر استخوان و (Membrane) برای جلوگیری از جذب ماده پیوند و ایجاد فضای لازم برای رشد استخوان جدید استفاده میشود. این تکنیک بیشتر برای جایگزینی بخشهای کوچک از استخوان فک، افزایش ضخامت استخوان و همچنین برای افزایش محیط برای ایمپلنت دندان استفاده میشود.
در این تکنیک، ابتدا ماده پیوند استخوان (مانند استخوان بیمار یا مصنوعیدر محل مد نظر قرار گرفته و سپس ممبران روی ناحیه پیوند قرار داده میشود. ممبران از جذب ماده پیوند جلوگیری میکند و همچنین فضای لازم برای رشد استخوان جدید را فراهم میکند. ممبران معمولاً در مدت 3 تا 6 ماه پس از جراحی جذب شده و جای خود را به استخوان جدید میدهد.
2: لیفت سینوس (Sinus Lift) یک تکنیک جراحی است که برای افزایش ضخامت استخوان در ناحیه فک بالا بکار میرود. این تکنیک برای ایجاد فضای کافی برای قرارگیری ایمپلنت دندان در این ناحیه استفاده میشود. در برخی از موارد، علت کاهش ضخامت استخوان میتواند ناشی از افزایش حجم سینوس بالایی فک باشد.
در این تکنیک، پس از انجام برش در لثه، ماده پیوند (مانند استخوان بیمار یا مصنوعی) داخل سینوس قرار داده میشود. سپس یک پوشش ضد جذب مانند ممبران بر روی ناحیه پیوند قرار داده میشود تا جذب ماده پیوند کاهش یابد و فضای لازم برای رشد استخوان ایجاد شود
این تکنیک جراحی معمولاً در مواردی که ارتفاع استخوان فک بالا کافی نیست و برای قرار دادن ایمپلنت دندان نیاز به افزایش ارتفاع استخوان داریم، مورد استفاده قرار میگیرد. است.
3: بن بلاک (Bone Block) یا همان بلاک استخوانی، یک تکنیک پیوند استخوانی است که در آن بخشی از استخوان بیمار به عنوان ماده پیوند برای جایگزینی استخوان از دست رفته در ناحیه هدف استفاده میشود. در این تکنیک، بخشی از استخوان مورد نیاز از قسمتی دیگر از بدن بیمار (معمولاً از ناحیه انتهای فک یا چانه) جدا میشود و به عنوان یک بلاک استخوانی به ناحیه هدف منتقل میشود.
پس از جایگزینی بلاک استخوانی در ناحیه هدف، بلاک به صورت دقیق در ناحیه مورد نیاز قرار گرفته و با استفاده از پیچها یا اسکرو ها به استخوان مجاور متصل میشود. طول مدت بهبودی بیمار بعد از انجام این تکنیک جراحی بستگی به میزان پیوند استخوانی و همچنین محل استخراج پیوند دارد.
4: ریج اسپلیت (Ridge Split) یک تکنیک جراحی پیوند استخوانی است که برای افزایش طول و عرض ارتفاع محل پیوند، از آن استفاده میشود. این تکنیک بیشتر برای بازسازی بخشهای از استخوان فک که ضخامت و عرض ناکافی دارند، بکار میرود.
در این تکنیک، در ابتدا با استفاده از یک برش، استخوان در ناحیه هدف را به دو نیمکره تقسیم میکنیم. سپس با استفاده از ابزارهای خاص، هر یک از نیمکرهها را بهطور مستقل از هم جدا کرده و به سمت خارج از ناحیه هدف توسعه میدهیم. پس از توسعه استخوان، ماده پیوند (مانند استخوان بیمار یا مصنوعی) برای پر کردن فضای توسعه یافته قرار داده میشود. در نهایت، لثه بسته میشود و محل جراحی به تدریج بهبود مییابد.
5: بن اکسپنشن (Bone Expansion) یا همان توسعه استخوان، یکی از تکنیکهای جراحی در پیوند استخوان فک است. در این تکنیک، با استفاده از ابزار خاصی به نام اکسپندر، استخوان در ناحیه هدف توسعه داده میشود. با این کار، فضای بیشتری برای پیوند استخوان فراهم میشود و امکان ایجاد فضای کافی برای نصب ایمپلنت دندان یا درمان دیگر بیماریهای دندانپزشکی فراهم میشود.
در این تکنیک، در ابتدا با استفاده از یک برش کوچک، به ناحیه هدف دسترسی پیدا میشود. سپس با استفاده از اکسپندر، استخوان را بهطور مداوم توسعه میدهیم تا فضای لازم برای پیوند استخوان یا قرار گرفتن ایمپلنت فراهم شود.. پس از قرار دادن ماده پیوند یا ایمپلنت، لثه بسته میشود و محل جراحی به تدریج بهبود مییابد.
روش درمان پیوند استخوان:
مراحل درمان پیوند استخوان فک (Bone Grafting Procedure) بسته به نوع پیوند و شرایط بیمار متفاوت است، اما مراحل عمومی آن عبارتند از:
1. مشاوره با پزشک: در این مرحله، با معاینه دهان و بررسی کلیشه های رادیوگرافی و طرح درمان ایمپلنت،روش درمانی مناسب برای پیوند استخوان انتخاب می گردد.
2. آمادهسازی بیمار: تزریق بی حسی،استفاده از دهانشویه و ضد عفونی کردن محل جراحی،اقدامات این مرحله می باشند.
3. جمع آوری استخوان: در صورت استفاده از استخوان بیمار یا استخوان از منبع دیگر، استخوان جمع آوری شده و آماده برای جراحی میشود.
4. انجام جراحی: در این مرحله، پزشک متخصص با استفاده از تکنیکهای جراحی، ماده پیوند استخوان فک را در محل پیوند قرار میدهد و به استخوان فک متصل میکند.
نکات و توصیه های بعد از جراحی پیوند استخوان:
1. گاز را به مدت یک ساعت با فشار ملایم در محل جراحی نگه دارید . بعد از یک ساعت می توانید یک بستنی یا یک تکه یخ ( بدون مک زدن ) میل نمائید .
2. از مک زدن ، تف کردن و خالی نمودن مکرر آب دهان خودداری نمائید . در صورت جمع شدن بزاق ، یا آن را قورت دهید یا به صورت غیر فعال ( روی دستمال کاغذی یا در دستشوئی ) تخلیه نمائید.
3. از کشیدن سیگار، پیپ ، قلیان یا استفاده از نی تا چند روز خودداری نمائید .
4. کلید بهبودی سریع محل جراحی ، رعایت دقیق بهداشت است . به غیر از ناحیه ی جراحی ، رعایت بهداشت ( مسواک ، نخ دندان ) در سایر نواحی بلامانع است . در مورد محل جراحی ، از روز جراحی تا سه روز بعد ، با استفاده از یک گاز استریل یا یک گوش پاک کن آغشته به دهانشویه ، محل
جراحی را تمیز کنید . از روز سوم بعد از جراحی می توانید با استفاده از یک مسواک نرم ، محل جراحی را تمیز کنید . در مواردی که برای شما در محل جراحی پانسمان قرار داده شده است ، شروع مسواک را به 2 روز بعد از جراحی موکول کنید .
5. از خوردن یا آشامیدن غذا و نوشیدنی های گرم و داغ بپرهیزید . رژیم غذایی مناسب بعد از جراحی ، استفاده از یک غذای نرم ، خنک و پر کالری مثل سوپ است . استفاده از مایعات خنک به مقدار زیاد توصیه می شود . از روز دوم بعد از جراحی می توان کم کم به رژیم غذایی نرمال
بازگشت ( با این توصیه که جویدن با سمت مخالف قسمت جراحی انجام شود . )
6. داروهای تجویز شده را به صورت مرتب و سر ساعت میل نمائید .
7. به علت طولانی بودن زمان بی حسی ، توجه نموده که لب یا زبان خود را گاز نگیرید .
8. از روز بعد از جراحی با استفاده نمک رقیق و ولرم ( یک قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب ولرم ) و دهان شویه تجویز شده ، روزانه چند بار به آرامی دهان خود را شستشو دهید .
بعد از انجام جراحی ، ممکن است عوارض زیر دیده شود:
خون ریزی:
وجود مقداری خون آبه ( خون تیره ) در دهان بعد از انجام جراحی تا روز بعد طبیعی است . این مسئله
می تواند باعث خونی شدن بالش شما حین خواب شود .
* در صورت عارض شدن خونریزی در منزل و عدم امکان دسترسی به کلینیک ، یک عدد گاز استریل یا یک عدد چای کیسه ای ( چای کیسه ای را در آب جوش گذاشته ، خارج می کنیم تا کاملا سرد شود ) در محل جراحی دندان گذاشته و برای یک ساعت به آرامی فشار دهید .
* در صورت وجود خونریزی شدید و غیر قابل کنترل ، به کلینیک مراجعه نمائید .
تورم:
مقدار و حجم تورم متناسب با وسعت جراحی و محل آن می باشد . تورم ظرف 48 ساعت بعد از جراحی به وجود می آید و تا روز سوم تا پنجم به حداکثر مقدار خود می رسد و طی هفت الی ده روز
از بین می رود . برای کنترل تورم میتوامید بعد از جراحی از کمپرس یخ به صورت متناوب ( 5 دقیقه
بگذارید – 5 دقیقه بردارید . ) بر روی ناحیه ی جراحی استفاده نمائید .
روز بعد از جراحی نیاز به کمپرس نیست . روز دوم از کمپرس گرم استفاده نمائید .
محدودیت در باز کردن دهان:
با توجه به بروز التهاب بعد از جراحی ، محدودیت در باز کردن دهان و سختی عضلات جونده پس از جراحی می تواند ایجاد شود . این مسئله طبیعی بوده و طی 5 الی 10 روز از بین می رود .
کبودی پوست صورت:
در پی انجام جراحی در برخی بیماران رخ می دهد . بروز این مسئله جای نگرانی ندارد و معمولا ظرف یک تا دوهفته از بین می رود.
احساس ضعف مختصر:
معمولا تا 48 ساعت بعد از جراحی طبیعی است . در صورت بروز تب و ضعف شدید کلینیک را مطلع فرمایید .
درد : حداکثر مقدار درد طی 12 تا 24 ساعت اول بعد از جراحی رخ می دهد . توصیه می شود قبل از پایان یافت زمان بی حسی ، دارو مسکن خود را شروع نمائید .
10. لطفا در زملن مقرر شده توسط پزشک ، جهت معاینه یا خارج کردن بخیه ها مراجعه نمائید .
11. اگر برای شما کاشت ایمپلنت انجام شده علاوه بر موارد فوق به این نکات زیر توجه نمائید .
*روند ترمیم استخوان اطراف ایمپلنت در شرایطی که ایمپلنت تحت فشار قرار نگیرد و جا به جا نگردد، امکان پذیر است . لذا در طی دوره بهبودی از اعمال فشار بر استخوان ، خوردن غذای سفت در محل کاشت ایمپلنت و … خودداری فرمائید .
*به دنبال انجام جراحی سینوس لیفت ، گاهی ممکن است متوجه خون در بینی شوید .در این صورت برای تمیز کردن آن صرفا از یک پنبه یا دستمال تمیز و مرطوب استفاده نمائید . هرگز سعی نکنید با فشار هوا ( فین کردن ) بینی خود را تمیز کنید .
*چنانچه عمل پیوند استخوان برای شما انجام شده ، ممکن است در روزهای اول مقدار کمی پودر استخوان را در دهان احساس نمائید . این مسئله جای نگرانی ندارد .
*در صورتی که بعد از قرار دادن ایمپلنت پیچ بسته شده روی ایمپلنت لق و یا خارج شد جهت بررسی به پزشک خود مراجعه فرمائید .
نکته: به هیچ عنوان شخصا اقدام به بستن پیچ های خارج شده ننمائید.