عملکرد مطلوب سیستم جونده و حفظ زیبایی ظاهری صورت،ارتباط مستقیم با مرتب بودن دندان ها و تناسب بین ابعاد فک ها دارد.
نا مرتب بودن دندان ها و عدم تناسب بین فک ها علاوه بر ایجاد مشکلات ظاهری ، تاثیر منفی در بسیاری از وظائف مستقیم و غیرمستقیم سیستم جونده ما می گذارد.
درمان های ارتودنسی (مرتب کردن دندان ها) و ارتوپدیک (اصلاح ابعاد و رابطه فک ها ) دندانپزشکی،مجموعه ای از روش ها هستند که با استفاده از ابزار های ویژه ،روابط دندانی و فکی را اصلاح می کنند.
دلایل انجام ارتودنسی:
بهبود عملکرد جویدن
ارتودنسی میتواند بهبود عملکرد دهان و فک و صورت را به همراه داشته باشد. با مرتب کردن دندانها، تماس دندانها با یکدیگر بهبود مییابد که میتواند باعث بهبود عملکرد جویدن شود.
بهبود گفتار و تلفظ
در برخی موارد، دندانهای نا مرتب میتواند تلفظ و گفتار فرد را تحت تأثیر قرار دهد. با ترتیب دادن دندانها، ممکن است تلفظ و گفتار فرد بهبود یابد.
بهبود بهداشت دهان و دندان
دندانهای نامنظم میتواند موجب مشکلات بهداشت دهان و دندان شود. با مرتب کردن دندانها، میتوان بهبود بهداشت دهان و دندان و در نتیجه کاهش احتمال بروز بیماری های دهان و دندان تجربه کرد.
بهبود ظاهر و اعتماد به نفس فرد
دندانهای نامرتب می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس فرد شود. با مرتب کردن دندانها، ظاهر فرد بهبود یافته و او اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کند.
بهبود تنفس در طول شب
در برخی موارد، دندانهای نامرتب و روابط فکی نا متناسب میتواند باعث مشکلات در تنفس در طول شب شود. با اصلاح روابط فکی و مرتب کردن دندان ها، ممکن است تنفس در طول شب بهبود یابد.
انواع ارتودنسی:
به صورت کلی ارتودنسی با 2 روش ثابت و متحرک انجام می شود. روش ثابت عمدتا برای مرتب کردن دندان ها می باشد و روش متحرک بیشتر برای اصلاح رشد و یا روابط فک ها (اهداف ارتوپدیک) مورد استفاده قرار می گیرد.
الاینر های ارتودنسی روش جدیدی می باشند که از یک سری پلاک متحرک ،برای مرتب کردن دندان ها استفاده میکند.(ارتودنسی متحرک با اهداف ارتودنسی ثابت)
ارتودنسی ثابت:
در ارتودنسی ثابت با استفاده از براکت (نگین یا وسیله ای که روی دندان چسبانده می شود) و سیم و سایرابزار ها،نیروی مناسب جهت جا به جا شدن و حرکت دندان ها به مسیر دلخواه ، وارد میشود.
با توجه به جنس برکت ها و محل قرار گیری انها،نامگذاری های متفاوتی مطرح شده است
ارتودنسی با براکت و سیم فلزی (سنتی): این روش همچنان موفقترین و محبوب ترین روش در ارتودنسی ثابت می باشد. در این روش براکتهای فلزی روی دندانها نصب میشوند و دندان ها با استفاده از سیمهای فلزی به جایگاه درست سوق داده میشوند.
ارتودنسی شفاف: در این روش، براکتهای شفاف یا سفید روی دندانها نصب میشوند و با استفاده از سیمهای شفاف، به جایگاه درست سوق داده میشوند.مزیت این روش نسبت به روش سنتی،کمتر دیده شدن سیم و براکت ها و زیبایی بیشتر میباشد.
ارتودنسی مخفی لینگوال: در این روش، براکتها به داخل دهان و بر روی سطح داخلی دندانها نصب میشوند اما با استفاده از سیمهای خاص و تکنیکهای خاص، به جایگاه درست سوق داده میشوند.
روش درمان در ارتودنسی ثابت:
1. مشاوره و طرح درمان: در این مرحله، دندانپزشک با توجه به معاینات و بررسی تصاویر رادیوگرافی و فتوگرافی ، مشکلات دندانی و فکی را تشخیص می دهد..دندانپزشک شما ابتدا بررسی میکند که آیا ارتودنسی برای شما مناسب است یا خیر. سپس با شما دربارهی روشهای مختلف ارتودنسی صحبت میکند و بهترین روش برای شما را تعیین می نماید.
2. نصب براکت: در این مرحله، براکتها روی دندانهای شما نصب میشوند. براکتها معمولاً با استفاده از کامپوزیت به دندانها چسبانده میشوند.
3. قرار دادن سیم: بعد از نصب براکت، سیمهای ارتودنسی به براکتها متصل میشوند. سیمها به شکل مناسب خم میشوند تا به دندانها فشار آورده و آنها را به جایگاه درست هدایت کنند.
4. تنظیم سیمها: در مرحله بعدی، دندانپزشک شما سیمها را تنظیم میکند، تا فشار آنها به دندانها به شکل مناسب باشد.
5. معاینه دوره ای وتنظیم مجدد: در طول درمان ارتودنسی، سیمها و براکتها باید مجدداً تنظیم شوند تا به دندانها فشار دهند و آنها را به جایگاه درست سوق دهند.فاصله بین جلسات معمولا هر4 هفته یکبار می باشد ولی ممکن است با توجه به طرح درمان و وسیله های مورد استفاده متغیر بوده و توسط دندانپزشک شما تعین می گردد.
6. پس از پایان درمان ،سیم ها و برکت ها از روی دندان ها جدا شده و سطح دندان پالیش میشود.
7. برای ایجاد ثبات در نتایج ارتودنسی،پس از اتمام درمان، ریتینر ثابت و یا متحرک (بنا به تشخیص دندانپزشک) مورد استفاده قرار می گیرد.نوع ریتینر،مدت و روش استفاده از آن و زمان معاینات بعدی توسط دندانپزشک به شما اطلاع داده می شود.
توصیه های بعد از انجام ارتودنسی ثابت :
1. رعایت بهداشت دهان: در دوران ارتودنسی به علت افزایش گیر غذا و مشکل تر شدن رعایت بهداشت،احتمال ایجاد پوسیدگی افزایش می یابد. برای جلوگیری از ایجاد پوسیدگی و بیماری های لثه،میبایست مسواک زدن و کشیدن نخ دندان با دقت بسیار بیشتر انجام شود.همچنین استفاده از دهانشویه های فلوراید دار در کاهش ایجاد پوسیدگی موثر هستند.
2. اصلاخ رژیم غذایی: پس از نصب براکتهای ارتودنسی توصیه می شود از گاز زدن و خورن غذا های سفت خودداری کنید.زیرا این موضوع باعث جدا شدن و شکستن براکت ها می شود. بهتر است که غذا های نرم و پخته بخورید و در صورت لزوم، قبل از خوردن غذاهای سفت آنها را خرد یا پوره نمایید(پرهیز از گاز زدن)
همچنین از مواد شیرین و خوراکیهایی که به دندانها آسیب میزنند، مثل نوشابه، شکلات و شیرینی، بیشتر دوری کنید.
3. در صورتی که براکتی از دندانهای شما جدا شد، باید در اولین زمان به دندانپزشک خود مراجعه کرده و آن را تعمیر کنید.
4. مراجعه منظم.بی نظمی در مراجعه جهت معاینه دوه ای ،باعث اختلال در روند درمان می شود و تاثیر منفی در نتیجه نهایی درمان دارد. باید برنامهی درمانی خود را با دقت پیگیری کنید و به مراجعه در زمان تعین شده توسط دندانپزشک خود پایبند باشید.
5. ممکن است در ابتدا یا بعد از هر جلسه تنظیم سیم ها، درد مختصری در دندانها، لثهها و فکهای شما به وجود بیاید. این درد معمولاً با مصرف داروهای ضد درد و یا با استفاده از یخ قابل کنترل می باشد.
6. براکتها و سیم های ارتودنسی ممکن است باعث التهاب لثه شود.این التهاب نشان دهنده کافی نبودن رعایت بهداشت بعد از قرار گرفتن سیم ها و براکت ها است . این التهاب معمولاً با شستشوی منظم دهان و رعایت بهداشت جدی تر، رفع میشود.
7. ممکن است استفاده از براکتها و وسیله های ارتودنسی ،باعث آسیب دیدن یا زخم شدن بافتهای دهان شود. در این موارد جهت اصلاح،به دندانپزشک خود مراجعه نمایید.در صورتی که دسترسی به دندانپزشک مقدور نبود،می توانید مقداری موم و یا آدامس را بر روی سیم یا برکت مجاور ناحیه زخم قرار دهید تا از تماس آن با زخم جلوگیری کند.